Połóg i pierwsze dni z noworodkiem w domu

Jakie zmiany zachodzą w połogu w twoim organizmie?

Zmiany w narządach rodnych:

Macica, która była schronieniem płodu i rozrastała się w ciągu 9 miesięcy, musi teraz powrócić do rozmiarów sprzed ciąży. Ten stan nazywa się obkurczaniem (inwolucją) macicy. Bezpośrednio po porodzie macica sięga do połowy odległości między pępkiem a spojeniem łonowym, ale już na drugi dzień sięga do wysokości pępka, na skutek mniejszego niż podczas porodu wydzielania oxytocyny. W następnych dniach obkurcza się o mniej więcej 1,5 cm – około 5 dnia po porodzie znajduje się w połowie odległości spojenia łonowego i pępka, a około 10 dnia połogu chowa się za spojenie łonowe. U kobiet po cięciu cesarskim, u wieloródek, kobiet, które urodziły duże dzieci lub więcej niż 1 dziecko, inwolucja przebiega troszkę wolniej i z reguły staje się niewyczuwalna między 10-14 dniem po porodzie. Dopiero około 6 tygodnia macica osiąga swoją normalną wielkość. W związku z obkurczaniem się macicy przez pierwsze 2-3 dni możesz odczuwać jej skurcze, szczególnie nasilone podczas karmienia dziecka. Zwijająca się macica powoduje również zamykanie naczyń krwionośnych w miejscu, w którym przytwierdzone było łożysko, zapobiegając krwotokowi połogowemu. Jeśli zauważysz, że obkurczanie macicy nie przebiega prawidłowo, jest ona miękka, ciastowata i bolesna podczas ucisku – zgłoś to lekarzowi lub położnej! Bardzo ważnym wyznacznikiem prawidłowości przebiegu połogu są odchody połogowe z macicy. Przez pierwsze dni mają one charakter krwisty (podobne do krwawień miesiączkowych), później są brunatne, pod koniec są coraz bardziej jaśniejsze i płynne, a pod koniec 3 tygodnia połogu przybierają wygląd śluzowej białawej wydzieliny. Około 4 tygodnia po porodzie odchody zanikają. Jeśli odchody z macicy utrzymują się dłużej lub wcześniej zauważysz ich niewłaściwy kolor, nieprawidłową ilość, nieprzyjemny, cuchnący zapach lub dużą ilość skrzepów, jak najszybciej zgłoś się do lekarza. Nagłe zatrzymanie wydalania odchodów i intensywny ból podbrzusza również wzbudza niepokój.

Dobę od urodzenia dziecka zamyka się ziejący srom i wzrasta napięcie tkanek. Pochwa wraca do stanu sprzed porodu około 3 tygodnia po porodzie. W końcu pierwszego tygodnia po porodzie zamyka się ujście wewnętrzne szyjki macicy. Jajniki i jajowody charakteryzują się niedoczynnością, która może trwać nawet kilka miesięcy. Dotyczy to głównie kobiet karmiących. U kobiet, które nie podjęły karmienia naturalnego lub szybko z niego zrezygnowały, miesiączka pojawia się w ciągu 4-6 tygodni po porodzie.

Zmiany ogólnoustrojowe:

W okresie połogowym zmieniają się rysy twarzy i znikają przebarwienia skóry. Powłoki brzuszne pozostają miękkie i wiotkie przez pewien czas, dlatego powoli powinnaś wprowadzać ćwiczenia. Ćwiczenia mięśni powłok brzusznych mogą być stosowane od pierwszych dni połogu, ale intensywne dopiero od 6-7 tygodnia po porodzie. Bledną rozstępy skórne, stają się jaśniejsze, ale nigdy już nie zanikną. Zmniejszanie rozstępów trwa 6-7 tygodni po porodzie.

Również w układzie krążenia zachodzą znaczne zmiany. Od 3 dnia połogu zmniejsza się objętość krwi o około 1 na skutek nasilonej diurezy, co powoduje zagęszczenie krwi. Zwiększa się również stężenie czynników krzepnięcia i narasta ich aktywacja, co predysponuje do rozwoju choroby zakrzepowej. Szczególnie narażone są na nią te kobiety, które mają żylaki. Dlatego we wczesnym połogu powinnaś już w łóżku zacząć ćwiczenia kończyn dolnych i górnych i jak najszybciej po porodzie wstać na krótki spacer po korytarzu. Ruch zwiększa przepływ krwi przez naczynia krwionośne. Jeśli zauważysz wystąpienie bólu podudzia, sinoczerwonego lub bardzo bladego zabarwienia skóry na kończynie, obrzęku albo jej nadmiernego ocieplenia – koniecznie zgłoś to położnej lub lekarzowi! Po porodzie zmniejsza się również stężenie żelaza we krwi i liczba erytrocytów, dlatego często dochodzi w tym okresie do niedokrwistości. Prawidłowa dieta pozwoli szybko uzupełnić niedobory żelaza i poprawi obraz morfologii krwi. Pamiętaj, że karmienie piersią powoduje szybsze obkurczanie się macicy po porodzie, a tym samym zmniejsza utratę krwi z odchodami połogowymi.

Po porodzie ściany pęcherza moczowego odznaczają się zmniejszonym napięciem, co powoduje zmniejszenie uczucia parcia i niecałkowite opróżnienie pęcherza moczowego. Zaleganie moczu może być przyczyną infekcji dróg moczowych. Natomiast przepełniony pęcherz będzie przyczyną gorszego obkurczania mięśnia macicy i zwiększoną utratą krwi z odchodami. Zgłoś położnej, jeśli nie udało ci się oddać moczu po porodzie – na początku wiele kobiet ma z tym problem! Częstym problemem w czasie połogu są żylaki odbytu. Na skutek parcia podczas porodu zmiany te ulegają nasileniu, powodując ból i rozpieranie. Jeśli już jesteś w domu, możesz kupić w aptece bez recepty krem na hemoroidy lub czopki doodbytnicze, które przyniosą ci ulgę. Do okładów lub przemywania możesz robić sobie okłady z kory dębu, siemienia lnianego lub prawoślazu lekarskiego.

Najczęstsze problemy w połogu

Nacięte krocze:

U kobiet, które przy porodzie miały nacięte krocze, w pierwszych dniach połogu może ono być obolałe i obrzęknięte. Możesz odczuwać pieczenie, kłucie lub ciągnięcie, w dalszych dobach swędzenie. Dobrze pielęgnowana rana krocza goi się zazwyczaj w ciągu 2 tygodni. Najlepszym środkiem na szybkie gojenie się rany jest dostęp do niej powietrza, dlatego jak najczęściej odsłaniaj krocze. Staraj się zbyt długo nie chodzić i nie siedzieć. Często zmieniaj wkładki, do podmywania używaj specjalnych środków do higieny intymnej lub zwykłego, szarego mydła, a następnie osusz krocze ręcznikiem jednorazowym. Jeżeli krocze nie goi się prawidłowo, pojawia się zielonkawo-szary nalot na ranie, zwiększa się ból, uczucie szczypania, pieczenia, pojawia się obrzęk i zaczerwienienie – zgłoś to położnej rodzinnej lub lekarzowi.

Uruchamianie w połogu:

Bardzo ważną rolę w okresie połogowym odgrywa wczesne i prawidłowe uruchamianie po porodzie. Zapobiega to powikłaniom zakrzepowym, zapaleniu płuc, przyśpiesza obkurczanie macicy i wydalanie odchodów, jak również poprawia perystaltykę jelit. Nigdy nie próbuj wstawać sama – zawsze w obecności położnej.

Jak najbezpieczniej wstać po porodzie?

• Przewróć się na bok.
• Opuść nogi i podpierając się ręką, usiądź na brzegu łóżka.
• Chwilę siedź.
• Stań obok łóżka na chwilę.
• Zrób kilka kroków obok łóżka. Jeśli dobrze się czujesz, możesz pospacerować po sali.
• Na każdym etapie wstawania, kiedy poczujesz się źle, połóż się do łóżka.

,,Baby blues” – matczyne smutki

Większość kobiet po porodzie odczuwa przygnębienie, smutek i niepokój. Martwią się, czy poradzą sobie z opieką nad dzieckiem, czy sprawdzą się w roli matki. Przyczyną tego stanu jest huśtawka hormonalna, zmęczenie i brak snu.

Z reguły taki stan występuje w 3-5 dobie po porodzie. Po upływie tygodnia objawy się zmniejszają, a po dwóch tygodniach wszystko wraca do normy. Jeżeli czujesz osamotnienie i bezradność – nie duś w sobie złych emocji i mów o problemach najbliższym, położnej, lekarzowi. Nie wstydź się prosić o pomoc! Często młode matki za wszelką cenę chcą udowodnić sobie i otoczeniu, że dadzą radę. Teraz powinnaś skorzystać z pomocy rodziny w codziennych czynnościach, także w opiece nad dzieckiem. Przestrzegaj dobrej zasady – jeśli dziecko śpi, śpij także ty.

Rady dla taty 

Jeżeli widzisz, że żona jest smutna, weź urlop, by ją odciążyć. Wyręczaj ją w obowiązkach domowych pamiętając o tym, że obiad nie musi być podany na czas. Daj żonie odczuć, że ją kochasz. Kwiaty, drobne upominki, czy nawet telefon z pytaniem „co u ciebie?” pozwoli jej poczuć, że o niej pamiętasz. Idźcie do kina, na dobrą kolację. Dzieckiem zajmie się babcia lub opiekunka. Jeśli nie idziesz do pracy następnego dnia, w nocy wstań nakarmić dziecko, by żona mogła się wyspać. Przejmij część obowiązków domowych – sprzątaj, prasuj, rób zakupy. To kłamstwo, że kobieta siedząca w domu z dzieckiem ma na to czas.

Bibliografia

1. „Szkoła Rodzenia” Dorota Ćwiek, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010 r.

2. „Odkrywam Macierzyństwo” dr. Preti Agraval, Wrocław 2007

3. „Poród naturalny – wyzwania i perspektywy” - materiały z Konferencji Naukowej dla położnych i lekarzy położników, Tarnów 2011 r.

4. Artykuł „Parcie kierowane” dr n.med. Barbara Baranowska, Magazyn Pielęgniarki i Położnej nr 9/2009.

5. Artykuł „Tokofobia” dr n. med. Barbara Baranowska, Magazyn Pielęgniarki i Położnej nr 10/2009.

6. „Rytm i czas porodu. Indukcja i stymulacja porodu w świetle badań naukowych”dr n.med. Barbara Baranowska, mgr Anna Otfinowska, Fundacja Rodzić po Ludzku, Warszawa 2009.

7. „Najważniejsza chwila w życiu. O pierwszym kontakcie matki z dzieckiem i możliwości jego realizacji w placówkach położniczych w Polsce.” dr n.med Anna Olislo, mgr. Anna Otfinowska, Fundacja Rodzić po Ludzku, Warszawa 2008 r.

8. „Mama dba o siebie. Praktyczne rady na wielkie zmiany w ciąży i w połogu” Urszula Kubicka-Kraszyńska, Fundacja Rodzić po Ludzku, Warszawa 2010 r.

9. Projekt Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 15 czerwca 2012 r. w sprawie standardu postępowania medycznego w łagodzeniu bólu porodowego.