Jak leczyć skaleczenia i niewielkie rany?
Wypadki zdarzają się każdemu. Nawet niewielkie rany, takie jak skaleczenia czy zdarta skóra, warto traktować poważnie i odpowiednio je opatrywać.
Prawidłowe leczenie rany oznacza podejście holistyczne, dlatego nie należy zapominać o poinformowaniu lekarza o szczegółowych przyczynach powstania rany. Istotne jest, aby przed rozpoczęciem procesu leczenia przekazać lekarzowi informacje o wszystkich czynnikach mogących niekorzystnie wpływać na proces gojenia się rany, jak występujące równocześnie choroby (np. cukrzyca, miażdżyca) lub niekorzystny ogólny stan zdrowia1.
Po skutecznym zbadaniu i ocenie rany lekarz rozpocznie miejscowe leczenie rany, obejmujące zapobieganie i kontrolę infekcji rany, wspomaganie rozwoju zdrowej ziarniny i epitelializację oraz zasklepienie rany.
Istnieją różne produkty do pielęgnacji ran, które poprzez innowacyjne rozwiązania przyspieszają naturalny proces gojenia, chronią ranę przed pogorszeniem się jej stanu i/lub infekcją1.
Jak goi się rana?
Gojenie się rany jest kompleksowym i dynamicznym procesem, który składa się z ciągu zazębiających się etapów, począwszy od momentu powstania rany i może trwać przez miesiące, a nawet lata. Proces gojenia rany można podzielić na trzy fazy1,4:
- faza zapalna (hemostaza i stan zapalny),
- faza rozrostu (ziarninowanie, zmniejszanie się rany i epitelializacja),
- faza remodelowania (dojrzewanie i kształtowanie się tkanki kolagenowej).
W fazie zapalnej naczynia krwionośne samoczynnie się obkurczają. Płytki krwi są przyciągane do miejsca uszkodzenia i aktywują proces krzepnięcia, w którego przebiegu uformują skrzep uszczelniający uszkodzone naczynia.
Faza rozrostu zwana również fazą proliferacji trwa przeważnie do 3 tygodni. W tym czasie formuje się tkanka ziarninowa, składająca się z wielu rodzajów komórek. Poza tym produkowany jest kolagen i tworzą się nowe naczynia krwionośne. Pod koniec tej fazy brzegi rany zbliżają się do siebie i tworzy się blizna.
Faza remodelowania może trwać nawet 2 lata. Podczas jej trwania następuje reorganizacja i sieciowanie tkanki kolagenowej, co zwiększa wytrzymałość blizny4.
Rany powierzchowne
Rany powierzchniowe zwane są ranami płytkimi i obejmują naskórek z uszkodzeniem lub bez naruszenia górnej warstwy skóry właściwej. Z uwagi na utratę naskórka i odsłonięcie zakończeń nerwowych rany te są zwykle bardzo bolesne. Typowe rany powierzchniowe to rany spowodowane otarciem lub poparzenia II stopnia1.
Rany zanieczyszczone ciałami obcymi (na przykład ziemią, żwirem) wymagają ich usunięcia. Często jesteśmy w stanie wykonać to sami, myjąc miejsce zranienia pod bieżącą wodą, a następnie dezynfekując je i zakładając jałowy opatrunek3.
Kiedy powinniśmy zgłosić się do lekarza?3
Wizyta u lekarza jest zalecana, jeśli zranienie jest rozległe, głębokie i wymaga szycia lub istnieje ryzyko występowania innych obrażeń ciała. Wskazaniami do szycia rany są m.in.:
- pochodzenie rany od ostrego przedmiotu, takiego jak nóż, szkło, blacha,
- zdrowe brzegi rany, gwarantujące dobre ukrwienie,
- widoczne dno rany,
- brak lub minimalny ubytek tkanki.
Pamiętaj o infekcjach bakteryjnych1
Zasadniczo większość ran jest zanieczyszczona, a źródło zanieczyszczenia to środowisko zewnętrzne. Drobnoustroje odpowiedzialne za zanieczyszczenie nie są zdolne do replikacji w tkankach ludzkich, dlatego też organizm pacjenta szybko doprowadza do ich usunięcia.
Czasami może dojść do tzw. kolonizacji. Mówimy o niej wtedy, gdy mikroorganizmy namnażają się, przylegają do rany, ale nie powodują uszkodzeń komórek organizmu pacjenta. Mogą natomiast zakłócać proces gojenia, wywołując stan zapalny.
Infekcję definiujemy jako obecność w ranie namnażających się mikroorganizmów, wywołującą jawną reakcję organizmu pacjenta i opóźniającą jednocześnie proces gojenia się rany. Dlatego też istotne jest jak najwcześniejsze rozpoznanie infekcji. Klasyczne objawy infekcji to zaczerwienienie, ciepło, obrzęk, ból oraz utrata funkcji. Występować mogą w tym przypadku także zapalenie tkanki łącznej, brzydki zapach oraz ropa.
BIBLIOGRAFIA
1 Ziółkowski G. Pielęgnacja skóry i rany. Zeszyt VII. Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Epidemiologicznych. Katowice 2011.
2 Charakterystyka produktu leczniczego Bepanthen Plus..
3 Sieniawski D. Rany, krwotoki i ich zaopatrywanie – krótki przewodnik. Aptekarz Polski 2012; 76/54 online. Dostępne na: http://www.aptekarzpolski.pl/2012/12/12-2012-rany-krwotoki-i-ich-zaopatrywanie-krotki-przewodnik/ (dostęp: 27.06.2017).
4 Panesar K. Advances in Wound Management. US Pharm 2013; 38: HS13-HS16.
